Amerika Birleşik Devletleri’nde Çin’den ithal edilen ürünlere uygulanan yeni gümrük tarifeleri tüketici davranışlarını doğrudan etkiledi. Vergi artışlarından önce alışverişe yönelen Amerikalılar, çocuk oto koltuğundan akıllı telefonlara, yılbaşı hediyelerinden mutfak aletlerine kadar birçok ürünü hızla satın almaya başladı.
Ticaret Savaşları Alışverişe Yansıdı: Tüketiciler Erken Tüketim Dalgasında
ABD ile Çin arasındaki süregelen ticaret gerilimleri, 2025 yılı itibarıyla yeni bir boyut kazandı. Beyaz Saray yönetimi tarafından duyurulan yeni gümrük tarifeleri, başta tüketici elektroniği ve çocuk ürünleri olmak üzere geniş bir ithal ürün grubuna uygulanmaya başlandı. Bu durum, özellikle orta gelir grubundaki Amerikalı tüketicilerin alışveriş alışkanlıklarında hızlı ve belirgin değişimlere yol açtı.
Öne Çıkan Ürünler: Oto Koltuğu, iPhone ve Oyuncaklar
Yeni tarifelerin yürürlüğe girmesiyle birlikte, ithal edilen bazı ürünlerde %10 ila %25 arasında fiyat artışı öngörülüyor. Bu artıştan etkilenmeden önce alım yapmak isteyen milyonlarca tüketici, zincir mağazalara ve çevrim içi platformlara yönelmiş durumda. En çok rağbet gören ürünler arasında şunlar yer alıyor:
- Çocuk oto koltukları: Güvenlik standartlarına sahip ithal modeller stoklarda hızla tükeniyor
- Apple iPhone ve aksesuarları: Çin üretimi olan ürünlerde fiyat artışı beklentisi satışları tetikledi
- Yılbaşı hediyelikleri ve oyuncaklar: Perakendeciler, aralık ayındaki kampanyaların erken alım dalgasıyla bozulabileceğini belirtiyor
- Ev elektroniği ve küçük mutfak aletleri: Kahve makineleri, robot süpürgeler, air fryer cihazları şimdiden tüketicinin radarında
Perakende Sektörü: Fiyatlar Yükselmeden Önce Alın Uyarısı
ABD’de büyük zincir mağazalar ve e-ticaret devleri, tüketicilere “şimdi alın, zamdan etkilenmeyin” temalı kampanyalarla sesleniyor. Walmart, Amazon ve Target gibi firmalar, özellikle tarifeye girecek ürünlerde ön sipariş indirimleri ve sınırlı stok duyuruları yaparak tüketim talebini öne çekmeye çalışıyor.
Birçok perakendeci, Çin’de üretilen ürünlerin ABD’ye ulaşmasının 30-60 gün sürdüğünü, bu nedenle önümüzdeki aylarda fiyat artışlarının raflara tam olarak yansıyacağını belirtiyor.
Tüketici Endişesi Artıyor: “Yarın Daha Pahalı Olacak” Algısı
Amerikalı tüketiciler, özellikle pandemi sonrası oluşan tedarik zinciri kırılmalarının hâlâ hafızalarda taze olduğunu belirterek, aynı senaryonun tekrar yaşanmasından korkuyor. Tüketici araştırma firmaları, insanların ürünleri ihtiyaçtan çok fiyatların daha da artacağı endişesiyle satın aldığını ifade ediyor.
Tüketici davranışları üzerine çalışan ekonomist Lori Freeman, bu durumun yalnızca kısa vadeli bir stoklama davranışı olmadığını vurguluyor:
“Ticaret politikaları artık sadece üreticileri değil, hane halkının tüketim planlarını da doğrudan etkiliyor. Bu, makro ekonomi kadar mikro ekonomiyi de ilgilendiren bir konu haline geldi.”
Alternatif Pazarlara Yönelim Söz Konusu
Bazı Amerikalı ithalatçılar ve perakendeciler, artan Çin tarifelerinin etkisini azaltmak için Vietnam, Hindistan ve Meksika gibi alternatif üretim merkezlerine yönelmeye başladı. Ancak uzmanlara göre bu geçişin kısa vadede tüm ürün gruplarını kapsaması mümkün değil.
Özellikle Apple gibi teknoloji devleri, Çin dışındaki üretim kapasitelerini artırma konusunda adımlar atsa da, tedarik zinciri tamamen değişmeden önce tarifelerden etkilenmemek oldukça zor.
Ekonomik Yansıma: Enflasyon Riskini Tetikleyebilir
Uzmanlar, ithal ürünlerdeki vergi artışlarının tüketici fiyat endeksine doğrudan yansıyabileceğini belirtiyor. Bu da FED’in para politikası kararlarını etkileyebilecek yeni bir enflasyon baskısı anlamına geliyor.
Amerikan Ticaret Odası yetkilileri, özellikle çocuk ürünleri gibi zorunlu tüketim kalemlerinde fiyat artışının sosyal eşitsizlikleri derinleştirme riski taşıdığını da dile getiriyor.
Noel Öncesi Alışveriş Dönemi Erken Başladı
Genellikle kasım ayı itibarıyla hız kazanan Noel ve yılbaşı alışverişi, bu yıl gümrük tarifeleri nedeniyle birkaç ay öne çekilmiş durumda. Tüketiciler, yüksek fiyatla karşılaşmadan hediyelerini tamamlamak isterken, perakende sektörü bu dönemi “erken tatil sezonu” olarak tanımlıyor.
Tüm bu gelişmeler ışığında, ABD’deki tüketim dinamikleri yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda politik kararların da doğrudan etkisiyle yeniden şekilleniyor. Vergi artışları, artık sadece devlet gelirleri ya da üretim dengeleriyle ilgili değil; aynı zamanda aile bütçeleri, alışveriş alışkanlıkları ve tüketici psikolojisiyle birebir bağlantılı hale geliyor.
