Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamında sigortalı çalışan milyonlarca kişi için emeklilikte kıdem tazminatı hakkı yeniden gündemde. Özellikle 4500 ile 5400 prim günü arasında birikimi bulunan çalışanlar, belirli şartları sağladıklarında işten ayrıldıklarında tazminat alma hakkına sahip olabiliyor. SGK girişi 1999, 2009 ve 2015 yılları arasında olanlar için emeklilik şartlarıyla birlikte tazminat yolu da açılmış durumda. Bu gelişme, özellikle yaş şartı nedeniyle emekli olamayan ancak prim süresini tamamlayanlar için büyük önem taşıyor.
Kıdem Tazminatı Hakkı Nasıl Doğar?
Mevzuata göre bir çalışanın işvereninden kıdem tazminatı alabilmesi için bazı koşulları sağlaması gerekiyor. Bunlardan biri de “emeklilik gerekçesiyle işten ayrılma” durumudur. 4500 ve 5400 gün prim biriktiren sigortalılar, yaş şartını beklerken belirli durumlarda kıdem tazminatı hakkı kazanabiliyor.
Bu kapsamdaki temel kriterler:
- SGK giriş tarihinin 8 Eylül 1999 ve sonrası olması
- 25 yıllık sigortalılık süresinin dolması (veya kadınlar için 20 yıl)
- 4500 gün (15 yıl ve kısmi emeklilik) veya 5400 gün (doğrudan yaşlılık emekliliği) primin tamamlanması
- SGK’dan “kıdem tazminatı alabilir” yazısının alınması
Bu şartları sağlayan çalışanlar, kendi istekleriyle işten ayrılsalar dahi kıdem tazminatına hak kazanabiliyor.
1999-2009-2015 Girişi Olanlar İçin Hangi Haklar Geçerli?
SGK sistemine ilk giriş tarihi, emeklilik koşullarını belirleyen en önemli etkenlerden biri. Buna göre:
- 1999 girişi olanlar, 7000 gün veya 25 yıl – 4500 gün ile kısmi emeklilikten faydalanabiliyor
- 2009 girişi olanlar, 7200 gün veya 25 yıl – 5400 gün ile kısmi emekliliğe hak kazanabiliyor
- 2015 girişi olanlar, yine 5400 gün ile yaşlılık emekliliğini beklerken belirli durumlarda tazminat hakkı elde edebiliyor
Özellikle yaş dışındaki şartları tamamlayanlar, SGK’dan alacakları resmi yazıyla kıdem tazminatını talep edebiliyor.
SGK’dan Yazı Almadan Ayrılmak Riskli Olabilir
Tazminat hakkı için kritik nokta, SGK’ya başvurarak “kıdem tazminatına esas yazı” alınmasıdır. Bu yazı olmadan işten kendi isteğiyle ayrılan çalışanlar, tazminat taleplerinde hak kaybı yaşayabilir.
Başvuru süreci şu şekilde ilerliyor:
- e-Devlet üzerinden SGK’ya başvuru yapılır
- SGK, prim günü ve sigortalılık süresini kontrol eder
- Uygun bulunursa yazılı belge hazırlanır
- Bu belge işverene sunularak tazminat talep edilir
İşverenin tazminat ödememesi durumunda çalışanlar, belge ile birlikte yasal haklarını kullanabiliyor.
Tazminat Tutarı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatı, çalışanın brüt maaşı ve toplam çalışma yılına göre hesaplanır. Her yıl için 1 brüt maaş üzerinden ödeme yapılır. Örneğin:
- Brüt maaş: 20.000 TL
- Çalışma süresi: 10 yıl
- Tazminat: 200.000 TL (damga vergisi kesintisi hariç)
Tazminat ödemesi, işten çıkış tarihinden itibaren yasal süre içinde yapılmalı ve SGK yazısıyla birlikte işverene sunulmalıdır.
4500 ve 5400 prim günü olan çalışanlar için emeklilik hakkı doğmadan kıdem tazminatı alabilmenin kapıları aralanmış durumda. SGK giriş tarihi 1999, 2009 ve 2015 arasında olanlar, bu şartları yerine getirerek işlerinden ayrıldıklarında mağduriyet yaşamadan tazminatlarını talep edebiliyor. Bu süreçte resmi belgelerle hareket etmek ve yasal prosedürleri dikkatle izlemek büyük önem taşıyor.
